پهپاد دریایی چگونه پهپادی است و چرا سپاه پاسداران بفکر ربودن آن در خلیج فارس افتاد. لازم به یادآوری است که نظام اسلامی تمام پیشرفتهای نظامی و بخصوص تکنولوژی پهپادی (هواپیمای بدون سرنشین) را مدیون مهندسی معکوس تکنولوژی پهپادهایی می باشد که در فرصتهای بدست آمده در اختیار گرفته است. اولین فرصت صنایع دفاعی ارتش، پهپاد تجسسی آمریکا مدل RQ-۱۷۰ بود که در سال ۱۳۹۰ در داخل مرز ایران با افغانستان سقوط کرد. از این تاریخ به بعد بود که صنایع دفاعی ایران با مهندسی معکوس یا نمونه برداری این پهپاد توانست به تکنولوژی پهپادی دست یابد. نمونه دیگر از پیشرفت های صنایع دفاعی ایران بازسازی موشک هارپون دریا به دریای آمریکایی است که با مهندسی معکوس با نام موشک نور ساخته شد. موشک نور بر روی ناو جماران نصب شد و در رزمایش اردیبهشت سال ۱۳۹۹ در نزدیکی بندر جاسک به طرف یک هدف متحرک پرتاب شد و بجای اصابت به هدف به ناو کنارک که هدف را به دریا برده بود برخورد و آن را غرق و باعث کشته شدن ۱۹ نفر افسر و درجه دار و غیرنظامی و ۱۵ نفر مجروح گردید. علارغم این تلفات، صنایع دفاعی ایران در تولید تجهیزات نظامی مانند پهباد و موشک بسیار موفق بوده است.
باری، آگاهی از تکنولوژی پهپادی از قبل موجود بوده و از سال ۲۰۱۸ به بعد پیشرفهای چشم گیری داشته است. در این راستا بائيبهاف میشرا از سازمان صنایع دریایی در آگوست ۲۰۲۲ پیشرفت تکنولوژی پهپاد و موارد استفاده آن در دریا را بررسی کرده است که قابل توجه است (۱).
بواقع تکنولوژی پهپادی با ساختن اسباب بازی برای کودکان شروع شد. پرواز دادن هواپیما/هلیکوپتر به هوا و کنترل از راه دور. با پیشرفت تکنولوژی، از پهپادها برای جمع اوری اطلاعات طبیعی از سطح زمین بمنظور بهبود کشاورزی استفاده میشد. برای دریافت اطلاعات در صنایعی که استفاده از انسان خطرناک بود استفاده میگردید، مانند بررسی وضعیت داخل تانکرهای نفت، در مکانهایی که گازهای سمی موجود است و یا در تأسیسات اتمی که ورود انسان حتی با لباسهای حفاظتی برای تعمیرات خطرناک بود. بالاخره تکنولوژی پهپادی به تجهیزات نظامی در صنایع دفاعی کشورها راه یافت. اکنون از پهپاد ها برای تجسس وضعیت و موقعیت جنگ استفاده میشود و از پهپادهای انتحاری برای ضربه زدن به دشمن. پهپادهای ساخت ایران توسط شبه نظامیان تحت حمایت ایران در عراق، سوریه، لبنان و یمن برای ضربه زدن به پایگاه های نظامی آمریکا، تأسیسات نفت و گاز عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مناطق نظامی و مسکونی در اسرائیل استفاده شده است. اخیراً از پهپادهای نظامی ایران توسط روسیه در جنگ اوکراین نیز استفاده میشود. هر چند گزارش شده، روسیه در استفاده از پهپادهای ایران در اوکراین با مشگلاتی راهبردی روبرو بوده است.
بمنظور صرفه جویی در مخارج نگهداری، تعمیراتی و حفاضتی در دریا، کشور آمریکا سرمایه گذاری بسیار بالایی در تولید پهپادهای دریایی داشته و پیشرفتهای عمده ای نیز گزارش شده است. گزارش صنایع دریایی پیش بینی میکند تکنولوژی صنعت پهپادی در چند سال آینده به پیشرفت های قابل توجهی دست یابد. اگر چه اکثر این تحولات بیشتر در توسعه تجهیزات نظامی بکار گرفته شده، ولی انتظار می رود استفاده از پهپادها در راهبرد تجاری و غیرنظامی از صنعت دفاعی پیشی بگیرد. در این راستا کشور آمریکا ۱۲۷ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده است. آمریکا هم اکنون از پهپادها در خلیج فارس برای حفاظت و نگهبانی ساحلی استفاده میکند. سپاه سپاسداران رژیم سعی کرد یکی از این پهپادها را برباید تا با مهندسی معکوس بتوانند پهپاد دریایی نیز تولید نماید. نمونه پهپاد دریایی آمریکایی دارای یک بال به ارتفاع پنج متر است و از انرژی خورشیدی و بادی برای نیروی محرکه استفاده میکند.
خبرگزاری رادیو فردا روز سه شنبه ۸ شهریور گزارشی را منتشر کرد که برابر با گزارش سخنگوی سنتکو، ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا درخاورمیانه، تیموتی هاوکینگز طی بیانیه ای اعلام داشت یک کشتی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با نام «شهید بازیار» شناور حامل پهپاد دریایی نیروی دریایی آمریکا را توقیف و درحال یدک کردن آن به سواحل ایران بود که با نزدیک شدن ناو آمریکایی تاندربولت و هلی‌کوپتری از پایگاه آمریکا در بحرین آن را رها و فرار کرده است (۲).
گزارساتی نیز وجود دارد دال بر اینکه در جریان ربودن شناور بی سرنشین یا پهباد دریائی امریکا، دور بین های پهباد مفقود شده ( دزدیده شده است ). در بیانیه ناوگان پنجم آمده که این شناور هفت متری مجهز به چندین حسگر، رادار و دوربین است که در آبهای بین‌المللی در حال جمع‌آوری داده‌های ناوبری و سایر اطلاعات بود که توسط نیروی دریایی سپاه پاسداران ربوده شد ولی ربودن آن ناکام ماند. در این راستا ویدیویی در نشریه بی بی سی، ۴ سپتامبر، منتشر شده که افراد نیروی دریایی سپاه قبل از فرار، پهپاد دریایی آمریکا را از پاشنه کشتی به دریا می اندازند و اظهار داشته اند که پهپاد را در دریای سرخ از دریا نجات داده اند (۳)!
افزون براین خبرگزاری رادیو فردا از جانب وال استریت جورنال، روز چهارشنبه ۹ شهریور، به جزئیات همکاری نیروی دریایی آمریکا با اسرائیل، عربستان سعودی، و چند کشور دیگر در خاورمیانه برای ایجاد شبکه ای از پهپادها برای مهار فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران اشاره داشته است. وال استریت جورنال می‌گوید، افسران آمریکایی از بیان جزییات در خصوص تعداد پهپادها و همچنین شناورهای بی‌سرنشین نظارتی دریایی ایالات متحده و متحدانش در منطقه و چگونگی استفاده از آنها خودداری کرده و گفته‌اند که اطلاعات در این مورد محرمانه است. اما گفته‌اند که پهپادها و شناورهای بی‌سرنشین نظارتی امکان بهتری جهت نظارت دقیق تر بر آبهای منطقه فراهم می‌کنند. نیروی دریایی آمریکا گفته است، انتظار می رود تا تابستان سال آینده ۱۰۰ ها پهپاد تجسسی دریایی کشورهای مختلف در این طرح مشارکت کنند و منطقه ای وسیع از کانال سوئز در مصر تا سواحل ایران را پوشش داده و اطلاعات جمع آوری شده را برای مرکز فرماندهی مرکزی در بحرین، مستقر در ستاد مرکزی ناوگان پنجم آمریکا، بفرستند. آمریکا، اسرائیل، عربستان و برخی دیگر از کشورهای عرب خاورمیانه از اقدامات و فعالیت‌های ایران در منطقه نگرانند. در همین زمینه، فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا٬ سنتکام، سال گذشته گفته بود از نگاه ایالات متحده و نیروهای مسلح این کشور در خاورمیانه، «ایران مهم‌ترین تهدید و یا به زبانی دیگر مهم‌ترین بازیگر بد در سطح منطقه» است و آمریکا با آن بطور مؤثر مقابله خواهد کرد.
پیش بینی میشود از پهپادها برای شست و شوی بدنه و بخصوص بال هواپیما و یا هرگونه سطوح مشابه نیز استفاده شود. اینگونه استفاده بسیار مقرون بصرفه خواهد بود و برآورد میشود که هزینه مشابه استفاده از انسان را ۵۰ در صد کاهش دهد. بخاطر دارم هنگامی که در دانشگاه نیوکاسل تحقیق میکردم برای شستن پنجره های ساختمان های چندین مرتبه، رباطی را طراحی کردیم. این رباط برروی یک پلاتفرمی نصب میشد و از طریق شیارهای تعبیه شده در ساختمان راهنمایی و روبروی هر پنجره می ایستاد و عمل پاک کردن پنجره را انجام میداد. تعبیه شیارهای راهنما که به نام مولنگاید مشهور بود هزینه بردار بود و لازم بود در طراحی اولیه ساختمان در نظر گرفته شود. ولی اکنون با تکنولوژی پهپادها کار بسیار ساده تر شده و پهپاد بسادگی میتواند در جلو پنجره قرار بگیرد تا عمل تمیزکردن پنجره را انجام دهد.
بنابراین مشاهده میشود افزون بر استفاده از پهپادها بعنوان تجهیزات نظامی، مصارف بیشماری در تجارت صلح آمیز خواهند داشت. دور از انتظار نخواهد بود اگر پهپادها در آینده نه چندان دور عملیات نامه رسانی، رساندن قطعات یدکی به کشتی ها تجاری و عملیات مشابه را نیز بعهده بگیرند. هنگامی که مشغول تحقیق در زمینه رباط ها بودم، دوستانی مشغول تحقیق پیرامون رباط-سربازان بودند که به جای انسان بمیدان جنگ اعزام شوند. یکی از مشگلات آنروزها کمبود تکنولوژی مؤثر برای استفاده دست و پای رباط و احساس کننده های مرتبط با آن بود. پیش بینی میشود با پیشرفت پهپاد ها همراه با کنترل از راه دور و جی پی اس ها این مشگلات نیز برطرف شوند.
لازم به یادآوری است که رباط و پهپاد هرگز نخواهد توانست جایگزین انسان شود، ولی میتوانند با برنامه ریزی و تکنولوژی پیشرفته کمکی برای رفاه و آسایش انسان در جهان باشند. بدین منظور لازم است انسانها نیز از نظر عقلانی پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته باشند تا از علم و دانش برای رفاه و آسایش انسان استفاده کنند و نه برای نابودی آن! این تصور هنگامی امکان پذیر خواهد بود که جهان بتواند خود را از لوث افرادی مانند خامنه ای و پوتین و امثال آنها پاکسازی کند.
ناخدا محمد فارسی
۴ سپتامبر ۲۰۲۲
1 – https://www.seanews.co.uk/shipping-news/the-use-of-drones-in-maritime-industry/#:~:text=%20The%20Use%20of%20Drones%20in%20Maritime%20Industry,integrity%20of%20a%20vessel%20or%20of…%20More%20
2 – https://www.radiofarda.com/a/cenhttps://www.radiofarda.com/a/centcom-commander-iran-attack-nuclear-deal/32011003.htmltcom-commander-iran-attack-nuclear-deal/32011003.html
3 – https://www.bbc.co.uk/news/av/world-middle
