ه گزارش خبرگزاری رویترز پبوند تازه ی استراتژیک بین روسیه و ایران در حال شکل گرفتن است که برای جهان غرب بسیار ناخوش آیند است. ایالات متحده آمریکا این پیوند را با نگرانی زیر نظر خواهد داشت. اما این پیوند در حال حاضر از نظر ژئوپلیتیکی چندان خطرناک نیست. ولاديمير پوتين رئيس جمهوری روسيه روز سه شنبه ۱۹ ماه ژوئیه ۲۰۲۲ برای اولين بار بعد از حمله به کشور اوکراین به کشوری خارج از اتحاد جماهیر شوروی سابق برای انجام مذاکراتی به تهران سفر کرد و با علی خامنه ای و ابراهیم رئیسی نشستی داشت (۱).
رهبر جمهوری اسلامی ایران ایت الله خامنه ای، در نشست اجلاس تهران، ضمن حمایت و تبریک به پوتین رئیس جمهور روسیه، حمله ارتش آن کشور به اوکراین را بعنوان یک ابتکار سیاسی-نظامی اعلام کرد و بمنظور پشتیبانی عملی از دولت روسیه، نظام اسلامی تصمیم گرفته صدها پهپاد انتحاری و تجسسی ساخت ایران را به روسیه ارسال دارد تا در جنگ اوکراین مورد استفاده قرار گیرد. تصمیم رهبر نظام اسلامی برای تجهیز ارتش روسیه به سلاح رزمی و احتمال شرکت سپاه پاسداران، کشور ایران را بطور مستقیم وارد جنگ روسیه و اوکراین میکند و در مقابل جهان غرب قرار میدهد. این اقدام اگر به حقیقت بپیوندد ورود به جنگی نا خواسته ای خواهد بود که مغایر با منافع ملی ایران است. برابر اطلاعات رسیده از داخل کشور تردد هواپیماهای باری از ایران به روسیه افزایش چشم گیری داشته است.
ارتش روسیه در تاریخ ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ بدون هیچ دلیل موجه و قانونی حمله ای را به کشور آزاد و دمکراتیک اکراین اغاز کرد. سازمان کشورهای عضو ناتو و جهان غرب استراتژی حمایت همه جانبانه از کشور و مردم اوکراین را اعلام کرد، اما تاکتیک های بازدارنده مؤثری در مقابله با تهاجم و پیشروی ارتش روسیه در اوکراین ارایه نشد. عدم پشتیبانی جهان دمکراتیک غرب از جمله ناتو را میتوان از چند منظر تحلیل کرد. اول آنکه اروپا برای ۴۰ درصد از انرژی نفت و گاز به روسیه وابسته است. دوم اینکه درصورت ورود همه جانبه برای پیشگیری و عقب رانندن ارتش روسیه احتمال جنگ جهانی سوم وجود دارد از آن جمله جنگ جهانی پر مخاطره هسته ای. در نتیجه جهان غرب حمایت از اوکراین را به مبارزه ایزایی خلاصه کرد تا با فرسایش نیروهای نظامی و اقتصاد از طریق تحریم های سنگین روسیه را وادار به عقب نشینی کنند. اما استراتژی جهان غرب و ناتو تاکنون در برابر روسیه موفق نبوده است. دیگر آنکه اقتصاد جهان غرب بیش از روسیه صدمه دیده، با تورم و افزایش قیمتها و نگرانی از رکود اقتصادی، صادرات نفت و گاز روسیه به غرب از سر گرفته شد!. اگرچه این عقب گرد تا کنون بر قیمت در پمپ بنزین های جهان غرب اثری نداشته است.
رهبر جمهوری اسلامی، با توجه به عدم تصمیم قاطع جهان غرب در جنگ روسیه و اکراین ، از فرصت استفاده کرده و با سیاست «نگاه به شرق» پشتیبانی همه جانبه خود از پوتین را در اجلاس تهران ارایه داد که مورد قبول پوتین قرار گرفت. پس از حمایت خامنه‌ای از حمله روسیه به اوکراین و پیشنهاد وی برای ورود به جنگ، نماینده او در روزنامه کیهان برای زمینه سازی جهت آماده ساختن افکار عمومی جنگ اوکراین را مقابله با ناتو، «امنیت» و مصالح مردم ایران گزارش کرد. روزنامه جوان هم تحت عنوان دفاع پیشگیرانه و مشروع سعی کرده توجیهی فقهی برای دخالت در اوکراین ارایه کند.
لازم به یاد اوری است که کشور ایران هرگز از طرف ناتو درخطر نبوده، خطری که کشور ایران را تهدید میکند مستعمره قراردان گرفتن ایران بوسیله روسیه است، بطوریکه علی مطهری، نایب رییس سابق مجلس، گفته است ”صدا وسیما خبرهای مربوط به حمله روسیه به اوکراین را مانند «یکی از مستعمرات روسیه» گزارش میکند”. درگیری در جنگ روسیه و اوکراین بسیار پر هزینه و خطرناک است، و بکلی مغایر با منافع و تمایلات صلحجویانه مردم ایران است.
دراین راستا مشاور ریاست جمهوری اکراین الکساندر رودنیانسکی، اقتصاد دان فارغ التحصیل از دانشگاه کمبریج، روز دوشنبه ۲۵ ژوئیه در مصاحبه ای با رسانه ایران اینترنشال در مورد ارسال پهپادهای ایران به اوکراین چنین گفته است، «ما باید همکاری ایران با روسیه را از این دیدگاه مشاهده کنیم که ایران و روسیه در این درگیری با هم ائتلاف خواهند کرد، و نباید هیچ توهمی در این باره داشته باشیم.» جیک سالیوان مشاور امنیت ملی ایالات متحده آمریکا نیز در در اوایل ماه ژوئيه هشدار داده بود که ایران قصد دارد پهپاد به روسیه ارسال کند تا در جنگ اوکراین مورد استفاده قرار گیرد.
رودنیانسکی استدلال میکند همگامی علی خامنه ای با پوتین بیانگر روش کار رژیمهای خودکامه و استبدادی در ایران و روسیه است. وی اضافه میکند سرکوب مردم، فریب، دروغ، ترور برای ماندن در قدرت از صفات دیکتاتوری و خودکامگی علی خامنه ای است، و اینگونه بنظر میرسد پوتین به دنبال پیاده کردن این روش حکومتی در روسیه باشد. در ضمن رودنیانسکی اشاره میکند، این رژیم ها بسیار ریاکار هستند بنابراین ورود ایران به جنگ اوکراین را هنگامی میتوان باور داشت که عملاً ملموس شود. وی افزوده است هرگز نمیتوان به بیانات علی خامنه ای و سپاه پاسداران اعتمادی داشت، همانگونه که در روسیه واقعا ً نمی توانید به هیچ کلمه واحدی که از دهان مسئولان بیرون می آید اعتماد کنید. این درحالی است که پس از حمله روسیه به اوکراین، رژیم ایران سعی داشت بی طرفی نشان دهد و خواستار پایان دادن به خصومت ها شد، و ناتو را به گسترش جنگ سرزنش کرد. ولی بدلیل فرسایشی شدن جنگ، علی خامنه ای برای نشان دادن سرسپردگی به پوتین و استراتژی «نگاه به شرق» تغییر عقیده داده است.
آیا ارسال پهپادهای ایران میتواند جهت پیشرفت جنگ در اوکراین را تغییر دهد؟ بسیار بعید بنظر میرسد. پهپادهای ایران علارغم اینکه تاکنون کارآمدی خوبی در حملات رژیم به منافع آمریکا، توسط نیروهای تروریستی رژیم در خاورمیانه داشته است، نیروی بسیار محدودی در مقایسه با پتانسیل ارتش روسیه است. ولی اعزام پیاده نظام به اوکراین میتواند معادله جنگ روسیه با اوکراین را تغییر دهد. این اقدام از این نظر اهمیت دارد که گفته میشود روسیه تا کنون بیش از ۶۰ هزار نظامی روسی از جمله افسر، درجه دار و سرباز از دست داده و جایگزین کردن پیاده نظام ارتش روسیه با تیپ هایی مانند زینبیون و فاطمیون تحت فرمان سپاه پاسداران فشار روی پیاده نظام ارتش روسیه را کاهش خواهد داد.
سران رژیم اسلامی درایران علارغم «نگاه به شرق» علی خامنه ای ، سعی داشته اند تا اندازه ای توازن ارتباط بین شرق و غرب را حفظ کنند. سپاه پاسداران رژیم شعار حمله به منافع آمریکا در خاورمیانه را سرمیدهند، ولی حاضرنیستند مستقیماً با امریکا و یا کشورهای عرب خاورمیانه مورد حمایت آمریکا مستقیماً وارد جنگ شوند. امّا سفر آقای بایدن به خاورمیانه و بی نتیجه ماندن مذاکرات وی با اسرائیل و کشورهای عرب خاورمیانه، از جمله عدم برقراری امنیت یکپارچه از طریق ناتوی عربی یاعث شد تا رژیم اسلامی در ایران اطمینان حاصل کند که در کوتاه مدت جنگی در خاورمیانه رخ نخواهد داد و اسرائیل به ایران حمله نظامی نخواهد کرد. آقای بایدن در جواب نخست وزیر انتقالی اسرائیل آقای یائير لاپید که از بایدن خواسته بود «تهدید نظامی معتبر» به ایران بدهد جواب منفی داد. لاپید در گزارش خود به کابینه اسرائيل بعد از ملاقات با بایدن گفت اختلافات اسرائيل و آمریکا کماکان باقی ماند. همچنین دو روز بعد از سفر بایدن فرمانده سنتکو آمریکا مستقر در خاورمیانه نیز به اسرائیل مسافرت کرد و در نشستی با افسران عالی رتبه اسرائيل از جمله وزیر دفاع اسرائیل موقعیت آمریکا را پیرامون حمله نظامی اسرائيل به ایران روشن کرد، و تعهدی برای پشتیبانی از حمله اسرائيل به ایران نداد. گزارش شده دراین نشست فرمانده سنتکو تأکید داشته اسرائيل سامانه پدافند لیزری که امریکا در آن سرمایه گزاری کرده بود را با دیگران سهیم نشود، و یا بعبارتی دیگر بدون مشورت با آمریکا به کشور ثالثی واگذار نکند.
عدم دست اورد مثبت سفر بایدن به خاورمیانه، عدم تصمیم قاطع جهان غرب و ناتو برعلیه حمله ارتش روسیه به اوکراین، و رقابت های اقتصادی-نظامی آمریکا با کشور چین در شرق آسیا بویژه تهدید استقلال تایوان از طرف چین، جهان را به دوقطب شرق و غرب تقسیم کرده است. از یکطرف چین، روسیه و کشورهای هم پیمان آنها و از طرف دیگر کشورهای جهان غرب از جمله آمریکا و سازمان نظامی ناتو است. رژیم اسلامی نیز با تصور هژمونی در خاورمیانه و سرسپردگی کامل خامنه ای به پوتین، سعی دارد کشور ایران را به کشورهای محور شرق پیوند بزند. کشور ایران دارای ظرفیت اقتصادی لازم و پتانسیل نظامی کافی برای این پیوند نیست تا بتواند شریک برابری در محور شرق قرار گیرد. بنابراین کشور ایران تنها ابزاری در دست دو کشور چین و روسیه قرار خواهد گرفت.
درگیری احتمالی ایران در جنگ روسیه و اوکراین و تصور پیوند به قطب جهان شرق بسیار پر هزینه و خطرناک و بکلی مغایر با منافع و تمایلات صلحجویانه مردم ایران است. مقاومت مدنی مردم ایران از طریق تظاهرات فراگیر بیانگر آن است که مردم ایران مصمم ایستاده اند تا از این نظام ددمنش اسلامی عبور کرده و حکومتی آزاد و دمکراتیک از طریق انتخابات آزاد برقرار کنند. مردم ایران امیدوارند علاوه بر بازگرداندن رفاه و امنیت و آرامش به ایران، امنیت منطقه ای نیز برقرار شود وکشورهای همسایه و ملت های صلح دوست جهان در نهایت شریک جدیدی برای توسعه روابط انسانی در سطح منطقه و جهان داشته باشند.
ناخدا محمد فارسی
۲۹ ژوئیه ۲۰۲۲
1 – https://www.msn.com/en-us/news/world/explainer-what-putin-wants-from-iran-and-why-tehran-might-be-cautious/ar-AAZKMEk
